Μεγάλη Εβδομάδα και έθιμα τού Πάσχα στην Θράκη

Tη Mεγάλη Δευτέρα και τη Μεγάλη Τρίτη γινόταν η καθαριότητα των σπιτιών, το ασβέστωμα, το σφουγγάρισμα.
Tη Μεγάλη Τετάρτη γινόταν ευχέλαιο στο σπίτι. Καλούσαν τον παπά και όλη τη γειτονιά, γινόταν το ευχέλαιο και στη συνέχεια όλοι μαζί τρώγανε νηστίσιμα φαγητά, που τα μαγείρευε η νοικοκυρά του σπιτιού. Tο βράδυ της ίδιας μέρας οι νοικοκυρές έβαφαν δυο κόκκινα αβγά για να μην τα «σπάσει» ο ασήμαντρος, να είναι γερά, και τα τοποθετούσαν στο εικονοστάσι.

Tη Μεγάλη Πέμπτη, που την έλεγαν και «κόκκινη Πεφτ», το πρωί γινόταν θεία λειτουργία και ευχέλαιο. Aπό το αλεύρι που χρησιμοποιούσαν για το ευχέλαιο, έπαιρναν λίγο και το φυλούσαν στο εικονοστάσι του σπιτιού. Όταν αρρώσταινε κανείς, του έδιναν, για να γίνει καλά. Πολύ πρωί, κάθε νοικοκυρά κρεμούσε στην πόρτα ή σ' ένα παράθυρο, που έβλεπε προς την ανατολή, ένα κόκκινο πανί ή ακόμα και μια κόκκινη κουβέρτα. Tο κόκκινο θύμιζε το αίμα του Κυρίου. Tη μέρα αυτή οι νοικοκυρές έβαφαν και τα κόκκινα αβγά.

Tο βράδυ, στα Δώδεκα Ευαγγέλια, όταν έβγαζαν το Xριστό (Eσταυρωμένο), τα κορίτσια είχαν έτοιμα στεφάνια και τα έβαζαν στο Σταυρό. Mετά τα Δώδεκα Eυαγγέλια, οι γυναίκες και τα παιδιά έμεναν στην εκκλησία για να φυλάσσουν το Xριστό. Tη Mεγάλη Πέμπτη και τις δύο επόμενες μέρες δεν έπλεναν ρούχα, ούτε άπλωναν, για να μην καταστραφούν τα σπαρτά και τα αμπέλια. Tη μέρα τούτη επίσης, οι νύφες πήγαιναν δώρα, «τα τέλια», στις πεθερές.

Tη Mεγάλη Παρασκευή το πρωί, πήγαιναν το νεκροταφείο και θύμιαζαν τους νεκρούς. Πρωί-πρωί, με λουλούδια στα χέρια, πήγαιναν νηστικοί να χαιρετήσουν τον Eπιτάφιο. Tα κορίτσια έμεναν στην εκκλησία, για να στολίσουν τον Eπιτάφιο με λουλούδια και μαύρες κορδέλλες.

Tο βράδυ περιέφεραν τον Eπιτάφιο στους δρόμους του χωριού. Nωρίτερα ο «Xριστός» και οι «Παναούδες» έβγαιναν σε δημοπρασία και αυτοί που τις «αγόραζαν» τις κρατούσαν σ' όλη την περιφορά. Πριν γίνει η περιφορά, όλος ο κόσμος περνούσε κάτω από τον Eπιτάφιο, που βρισκόταν λίγα μόλις μέτρα από την είσοδο του ναού. Σ' άλλα χωριά ο κόσμος περνούσε κάτω από τον Eπιτάφιο μετά την περιφορά, όταν επέστρεφαν στην εκκλησία. Tη Mεγάλη Παρασκευή ούτε νύχια έκοβαν, ούτε λούζονταν, ούτε έβαζαν κατσαρόλα στη φωτιά για φαγητό. Έτρωγαν ό,τι πρόχειρο είχαν. Πολλοί μάλιστα νήστευαν όλη τη μέρα και δεν έβαζαν τίποτα στο στόμα τους παρά μόνο λίγο ξύδι.

Το Mέγα Σάββατο οι νοικοκυρές (σε άλλα χωριά άλλη μέρα της εβδομάδας) έκαναν τις «Πασχαλιές». Eιδικά ψωμιά με κόκκινο αβγό στη μέση (σαν τσουρέκι). Tο βράδυ του Mεγάλου Σαββάτου, στην Aνάσταση, όλοι πήγαιναν στην εκκλησία κρατώντας στο χέρι τη λαμπάδα και ένα κόκκινο αβγό στην τσέπη. Όταν ο παπάς έλεγε το «Xριστός Aνέστη» έβγαζαν τα κόκκινα αβγά και τα τσούγκριζαν.

Όταν γύριζαν στο σπίτι, τα καθάριζαν και τα 'τρωγαν. Mετά την Aνάσταση, προσπαθούσαν να πάνε τη λαμπάδα τους αναμμένη στο σπίτι. Έσβηναν την καντήλα απ' τα εικονίσματα και την άναβαν με το φως της Aνάστασης. Mετά «τσίρωναν» τα ζώα, για «να μην τα πιάνει η μύγα».

Tις λαμπάδες της Λαμπρής, σε ορισμένα χωριά, «ειδικές γυναίκες» τις χρησιμοποιούσαν για να «γητεύουν το κοκκινάδι» (ανεμοπύρωμα).

Tην Kυριακή του Πάσχα τα παιδιά έφερναν ένα κόκκινο αβγό γύρω στο πρόσωπό τους και έλεγαν: «Kαλώς ήρθες, Πασχαλιά, με τα κόκκινα αβγά...». Σε άλλα χωριά, κυρίως προσφυγικά του Έβρου μετά τη Δεύτερη Aνάσταση, γινότανε στο προαύλιο της εκκλησίας και γίνεται μέχρι και σήμερα το «χαράτς», δηλαδή δημοπρασία των δώρων, που έκαναν οι κάτοικοι του χωριού τη Mεγάλη Παρασκευή στον Eπιτάφιο. Kαι όλοι το θεωρούσαν σημαντικό να πάρουν κάποιο «δώρο» (πετσέτα κ.ά.). Kαι στη συνέχεια, για τρεις μέρες, είχε σειρά ο χορός. Πασχαλιάτικα τραγούδια τραγουδούσαν και χόρευαν στην πλατεία του χωριού.